Thủ trưởng Bộ tư lệnh Quân khu các thời kỳ dâng hương, dâng hoa tại Nhà bia tưởng niệm các Anh hùng liệt sĩ nhân dịp kỷ niệm 80 năm Truyền thống LLVT Quân khu (16/10/1945-16/10/2025). Ảnh: QUANG THẮNG

Dấu ấn của truyền thống anh hùng

Trong tổng thể kiến trúc Bảo tàng LLVT Việt Bắc-Quân khu 1, nơi lưu giữ ký ức hào hùng của vùng đất Việt Bắc, Nhà bia tưởng niệm được đặt ở vị trí trung tâm, trang trọng và dễ dàng nhận thấy ngay từ xa. Công trình mang lối kiến trúc truyền thống với mái cong cách điệu, màu sắc trầm ấm, hài hòa với cảnh quan thiên nhiên xanh mát xung quanh, tạo nên cảm giác yên bình, thiêng liêng và sâu lắng.

Chính giữa Nhà bia là tấm bia đá nguyên khối được chế tác công phu, khắc tên tuổi hàng nghìn cán bộ, chiến sĩ LLVT Quân khu đã hy sinh qua các thời kỳ. Từng dòng tên là một câu chuyện về lòng quả cảm, là minh chứng cho tinh thần trung kiên, bất khuất của những người con Việt Bắc trong suốt chặng đường đấu tranh giải phóng dân tộc, bảo vệ độc lập, chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc.

Đại tá Đinh Văn Giám, Giám đốc Bảo tàng cho biết: Nhà bia không chỉ mang giá trị lịch sử, mà còn là nét chấm phá kiến trúc đầy bản sắc trong quần thể Bảo tàng, tạo nên một không gian trầm mặc để người đến tham quan có thể dừng lại, lắng lòng trước những hy sinh cao cả của lớp người đi trước.

LLVT Quân khu 1 là lực lượng được hình thành từ phong trào cách mạng sôi nổi của các tỉnh Việt Bắc - cái nôi của cách mạng Việt Nam. Trong suốt hai cuộc kháng chiến trường kỳ, rồi đến chiến tranh bảo vệ biên giới phía Bắc, cùng các nhiệm vụ quốc tế và nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc thời bình, hàng vạn cán bộ, chiến sĩ của Quân khu đã lập nên những chiến công vang dội, đóng góp to lớn vào thắng lợi chung của dân tộc.

Nhiều trận đánh đã đi vào lịch sử như Đông Khê, Thất Khê, chiến dịch Biên giới 1950; nhiều tấm gương chiến sĩ trẻ đã ngã xuống ở những điểm nóng biên giới Cao Bằng, Lạng Sơn trong những năm tháng ác liệt. Bên cạnh đó là sự hy sinh thầm lặng của lực lượng công binh, trinh sát, hóa học, dân quân du kích các địa phương… Tất cả đã làm nên truyền thống “Trung hiếu - Tiên phong - Đoàn kết - Chiến thắng”.

Nhà bia tưởng niệm chính là nơi hội tụ những giá trị ấy. Mỗi dòng tên hay mỗi tư liệu được lưu giữ ở đây không chỉ nhắc nhớ về quá khứ mà còn trở thành nguồn sức mạnh tinh thần thôi thúc thế hệ hôm nay tiếp tục phấn đấu, xứng đáng với sự hy sinh của cha anh.

Thiếu tướng Dương Văn Quang, Phó Chính ủy Quân khu cùng đại biểu tổ chức quần chúng các đơn vị dâng hương tại Nhà bia tưởng niệm các Anh hùng liệt sĩ. Ảnh: QUANG THẮNG

Địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ

Thiếu tá QNCN Bùi Thị Dịu, Hướng dẫn viên Bảo tàng cho biết: Một trong những giá trị nổi bật của Nhà bia tưởng niệm là vai trò giáo dục truyền thống cách mạng. Đây là điểm đến quen thuộc của các đoàn học sinh, sinh viên, đoàn viên thanh niên và cán bộ, chiến sĩ các đơn vị trong Quân khu. Mới khánh thành nhưng đã có hàng nghìn lượt người đến dâng hương, tham quan, tìm hiểu, học tập truyền thống. Những buổi lễ diễn ra trong không gian thiêng liêng này khiến mọi người cảm nhận rõ hơn trách nhiệm của mình với Tổ quốc và với những người đã ngã xuống.

Tại đây, các nhân viên Bảo tàng sẽ hướng dẫn, giới thiệu, truyền tải những câu chuyện về liệt sĩ, những hiện vật được trưng bày mang đến cảm xúc chân thật, giúp thế hệ trẻ hiểu sâu hơn giá trị của hòa bình và trách nhiệm trong bảo vệ Tổ quốc. Không gian trang nghiêm của Nhà bia khiến các bài học lịch sử trở nên sống động, dễ thấm sâu, tạo ấn tượng mạnh mẽ về tinh thần yêu nước.

Giá trị nhân văn sâu rộng, lan tỏa trong cộng đồng

Nhà bia tưởng niệm không chỉ dành cho LLVT Quân khu 1, mà đã trở thành địa chỉ thân thuộc của nhân dân, nhất là thân nhân liệt sĩ. Trong những dịp lễ, tết, ngày Thương binh-Liệt sĩ 27-7, nhiều đoàn đại biểu và gia đình từ nhiều tỉnh thành đến dâng hương, tìm lại tên người thân, ôn lại ký ức. 

Đối với nhiều cựu chiến binh và gia đình liệt sĩ, được thắp một nén hương tại Nhà bia - nơi khắc ghi tên người thân - là sự bù đắp tinh thần lớn lao, giúp vơi bớt nỗi đau mất mát. Nơi đây trở thành cầu nối thiêng liêng giữa quá khứ và hiện tại, giữa hậu phương và tiền tuyến năm xưa.

Cựu chiến binh Bùi Trí Vinh (sinh năm 1954, trú tại khối 12, phường Đông Kinh, tỉnh Lạng Sơn) bồi hồi thắp nén hương, tưởng niệm 13 đồng chí, đồng đội của ông đã hy sinh trong cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc (1979) và các liệt sĩ khác thuộc các đơn vị của Quân khu. Ông Vinh bộc bạch: “Tôi thực sự rất xúc động vì Nhà bia được xây dựng, tự hào vì tên của đồng đội được khắc trên tấm bia này. Từ nay các anh sẽ thường xuyên được nhân dân, thân nhân, đồng đội và du khách đến thăm, tưởng nhớ công ơn”.

Trao đổi với đồng chí Giám đốc Bảo tàng, được biết, Bảo tàng LLVT Việt Bắc-Quân khu 1 luôn quan tâm chăm sóc, củng cố, bảo đảm Nhà bia giữ được vẻ trang trọng và bền vững: từ việc bảo dưỡng bia đá, chỉnh lý hồ sơ liệt sĩ, bổ sung tên mới được xác minh, đến việc chăm sóc cảnh quan xung quanh. Công tác này thể hiện tấm lòng tri ân sâu sắc của Đảng ủy, Bộ tư lệnh Quân khu đối với những người đã hy sinh vì Tổ quốc.

Cán bộ các cơ quan Quân khu dâng hương, dâng hoa tại Nhà bia tưởng niệm các Anh hùng liệt sĩ. Ảnh: QUANG THẮNG

Hiện nay, khi nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc đặt ra nhiều yêu cầu nặng nề và phức tạp, Nhà bia tưởng niệm càng có ý nghĩa đặc biệt. Đây là nguồn sức mạnh tinh thần vững chắc, giúp cán bộ, chiến sĩ LLVT Quân khu vững vàng trước mọi khó khăn, thử thách. Giá trị của Nhà bia không chỉ nằm ở những phẩm chất thiêng liêng đã được khắc ghi, mà còn ở khả năng truyền cảm hứng, lan tỏa lý tưởng sống đẹp, sống có trách nhiệm trong xã hội.

Nhà bia tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ tại Bảo tàng LLVT Việt Bắc-Quân khu 1 là biểu tượng thiêng liêng của truyền thống yêu nước, lòng biết ơn và tinh thần cách mạng bất diệt. Công trình vừa mang ý nghĩa lịch sử, vừa có giá trị nhân văn sâu sắc, là nơi để các thế hệ hôm nay tưởng nhớ công lao của những người đã ngã xuống, đồng thời là điểm tựa tinh thần để LLVT Quân khu tiếp tục trưởng thành, xứng đáng với niềm tin của Đảng, Nhà nước và nhân dân.

Giữ gìn và phát huy giá trị của Nhà bia tưởng niệm chính là góp phần làm sáng ngời truyền thống LLVT Quân khu 1 - truyền thống của vùng đất Việt Bắc anh hùng, để từ đó tiếp tục vun đắp sức mạnh, khí phách và bản lĩnh trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thời kỳ mới.