Đại tá NGUYỄN ĐỨC TOẢN, Chánh án Tòa án Quân sự Quân khu

Những năm qua, Tòa án Quân sự (TAQS) Quân khu đã thực hiện tốt công tác tham mưu cho Đảng ủy, Bộ tư lệnh Quân khu và các cơ quan, đơn vị LLVT Quân khu đấu tranh phòng chống tội phạm, vi phạm. TAQS quân khu và TAQS các khu vực luôn nắm chắc đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, áp dụng đúng đắn, nhuần nhuyễn trong các vụ án hình sự, chất lượng xét xử các vụ án ngày càng được nâng lên, bảo đảm xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật. Đồng thời, làm tốt công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, công tác quản lý và cung cấp thông tin lý lịch tư pháp, công tác đối ngoại, xây dựng ngành… góp phần quan trọng xây dựng LLVT Quân khu VMTD, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao...

Thiếu tướng Ngô Hồng Thái, Bí thư Đảng ủy Cục Chính trị, Phó Chủ nhiệm Chính trị Quân khu tặng hoa chúc mừng Đại hội Đảng bộ Tòa án Quân sự Quân khu nhiệm kỳ (2025-2030). Ảnh: THÀNH PHƯƠNG

Cách mạng tháng Tám thành công, ngày 2-9-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc “Tuyên ngôn độc lập”, khai sinh Nước Việt Nam dân chủ cộng hòa - Nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam châu Á. Ngày 13-9-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 33C thiết lập các TAQS trong phạm vi cả nước để xét xử đối với tất cả các đối tượng làm bất cứ việc gì phương hại đến nền độc lập dân tộc. Căn cứ Sắc lệnh này, các TAQS trên cả nước được thành lập; đây là dấu mốc lịch sử đánh dấu sự ra đời của hệ thống tòa án Việt Nam nói chung, TAQS nói riêng và ngày 13-9 hằng năm đã trở thành Ngày truyền thống của ngành Toà án.

Tại Chiến khu 1, TAQS đầu tiên được đứng chân trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, TAQS được thành lập tại các tỉnh thuộc Chiến khu 1. Ngày 16-2-1947, Chủ  tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 19/SL về tổ chức Toà án binh Khu trên toàn cõi Việt Nam, Tòa án binh Chiến khu 1 được thành lập. Sau đó phát triển thành Tòa án binh Liên khu 1, Liên khu Việt Bắc và Quân khu Việt Bắc. Thực hiện theo Hiến pháp năm 1959 và Luật Tổ chức tòa án nhân dân năm 1960, Tòa án binh được đổi là TAQS Quân khu Việt Bắc, đến nay là TAQS Quân khu 1.

Năm 1986, TAQS Khu vực 1 và TAQS Khu vực 2 được thành lập. Ngày 15-5-2020, thực hiện Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, TAQS khu vực, Quân khu, được thành lập trên cơ sở sáp nhập TAQS Khu vực 1 và TAQS Khu vực 2 của Quân khu. Trong bất kỳ điều kiện hoàn cảnh nào, TAQS Quân khu vẫn luôn thực hiện tốt chức năng nhiệm vụ: “Là cơ quan xét xử và thực hiện quyền tư pháp của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức trong quân đội”, xây đắp nên truyền thống quý báu: “Đoàn kết, cương quyết, chính xác, thượng tôn pháp luật” của TAQS Quân khu, góp phần tô thắm truyền thống: “Trung hiếu, tiên phong, đoàn kết, chiến thắng” của LLVT Quân khu.

Trải qua các cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc, TAQS Quân khu đã vượt qua bao gian khổ, khó khăn, điển hình là những ngày đầu mới thành lập với đội ngũ cán bộ hầu hết là cán bộ chính trị, cán bộ quân sự chuyển sang làm công tác xét xử; cơ sở vật chất, doanh trại còn nhiều thiếu thốn, lại chưa được đào tạo cơ bản… nhưng với quyết tâm vừa làm vừa học, vừa rút kinh nghiệm; từ thực tiễn xét xử, đội ngũ cán bộ Tòa án Quân khu đã nỗ lực khắc phục khó khăn, hoàn thành tốt và xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao.

Quán triệt sâu sắc quan điểm “Chủ động bảo vệ mình, tích cực tiến công địch là vấn đề sống còn của quân đội cách mạng”, kế thừa kinh nghiệm quý báu trong quá trình dựng nước, giữ nước của ông cha và tiếp thu tinh hoa, trí tuệ của nhân loại về xây dựng nhà nước pháp quyền, TAQS hai cấp Quân khu (TAQS Quân khu và TAQS Khu vực) đã thực hiện tốt chức năng nhiệm vụ làm tham mưu cho Đảng ủy, Bộ tư lệnh Quân khu, Thủ trưởng Cục Chính trị chỉ đạo công tác tuyên truyền, giáo dục phổ biến pháp luật, giải quyết các vụ việc liên quan đến khiếu kiện, khiếu nại phức tạp kéo dài; chỉ đạo giải quyết dứt điểm các vụ án trên địa bàn Quân khu. 

Cán bộ, nhân viên Tòa án Quân sự Trung ương và Tòa án Quân sự Quân khu qua các thời kỳ tham quan tại ATK Định Hóa (Thái Nguyên). Ảnh: ĐỨC THÚY

Trong 80 năm qua, tổng số vụ án toàn ngành TAQS Quân khu đã thụ lý và xét xử được gần 5.300 vụ, với hơn 7.100 bị cáo, trong đó: Án sơ thẩm: 4.685 vụ/6.388 bị cáo; án phúc thẩm: 608 vụ/719 bị cáo. Các vụ án đều xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, các thủ tục tố tụng bảo đảm chặt chẽ, chính xác, không bỏ lọt tội phạm, không kết án oan người không có tội, bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật. 

Đặc biệt, đã thường xuyên tổ chức các phiên tòa lưu động xét xử những vụ án điển hình, phức tạp tại địa phương, đơn vị xảy ra vụ việc. Các bản án luôn tạo được sự đồng thuận xã hội, được nhân dân và cán bộ, chiến sĩ các đơn vị tin tưởng, ủng hộ, góp phần quan trọng vào công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, tăng cường kỷ luật và sức mạnh chiến đấu của Quân đội nói chung và LLVT Quân khu nói riêng.

Công tác thi hành án hình sự đảm bảo 100% số các bản án có hiệu lực pháp luật được thi hành kịp thời, việc xét giảm thời gian chấp hành án phạt tù, tha tù trước thời hạn có điều kiện đều đảm bảo đúng pháp luật. Thực hiện việc kiểm tra 100% bản án và quyết định của các TAQS Khu vực ngay sau khi có hiệu lực pháp luật, kịp thời rút kinh nghiệm những hạn chế, thiếu sót để nâng cao chất lượng công tác xét xử trong toàn ngành.

TAQS hai cấp Quân khu luôn chú trọng công tác nghiên cứu khoa học, nhất là những nội dung liên quan đến pháp luật và áp dụng pháp luật. Hằng năm đều có hoạt động nghiên cứu, biên soạn các chuyên đề chuyên môn nghiệp vụ; tổ chức các cuộc hội thảo, trao đổi các vấn đề cần thống nhất nhận thức trong thực tiễn hoạt động xét xử; tổ chức nghiên cứu, tham gia đóng góp ý kiến vào nhiều dự thảo văn bản pháp luật có chất lượng cao. Trong công tác huấn luyện chính trị, hậu cần, kỹ thuật quân sự, kết quả kiểm tra các khoa mục hằng năm đều đạt khá, giỏi, thực hiện tốt quy chế công khai, dân chủ, có mối quan hệ tốt với các cơ quan hữu quan và cấp ủy, chính quyền địa phương nơi đóng quân.

Bên cạnh công tác xét xử, các TAQS hai cấp Quân khu chủ động bám sát yêu cầu nhiệm vụ chính trị, đặc điểm tình hình trên địa bàn đóng quân, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan xây dựng kế hoạch, nội dung, chương trình phổ biến giáo dục pháp luật góp phần nâng cao ý thức pháp luật cho cán bộ, chiến sĩ và nhân dân trên địa bàn; phối hợp cùng các cơ quan tư pháp trong và ngoài quân đội phát hiện sớm, đấu tranh kịp thời có hiệu quả đối với các hành vi vi phạm pháp luật Nhà nước.

Trong 80 năm qua, TAQS hai cấp Quân khu đã không ngừng lớn mạnh về mọi mặt, thực hiện có hiệu quả chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được hiến pháp và pháp luật quy định. Chất lượng, hiệu quả công tác xét xử ngày càng được nâng lên, góp phần quan trọng vào việc giữ vững ổn định chính trị, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội. Cấp ủy, chỉ huy TAQS hai cấp Quân khu luôn duy trì thực hiện tốt các chế độ sinh hoạt, học tập, công tác.

Hiện nay 100% cán bộ của TAQS hai cấp Quân khu có trình độ cử nhân luật, 1 tiến sĩ luật, 14 thạc sĩ luật. Đội ngũ Hội thẩm quân nhân cũng không ngừng phát triển cả về số lượng, chất lượng đã và đang có nhiều đóng góp quan trọng trong hoạt động giải quyết, xét xử các loại vụ án. TAQS hai cấp Quân khu đã tập trung đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin để hiện đại hóa các mặt hoạt động của Tòa án, bước đầu thu được kết quả đáng khích lệ, chỉ số ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động được nâng cao, đặt nền móng cho việc xây dựng tòa án điện tử.

Trải qua quá trình 80 năm xây dựng và trưởng thành, phát triển, trải qua biết bao thăng trầm của lịch sử, TAQS Quân khu luôn cố gắng, vượt qua mọi khó khăn, trung thành với Đảng, với Tổ quốc, tận tụy phục vụ nhân dân; quán triệt và thực hiện nghiêm túc chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước, xứng đáng là công cụ sắc bén của chế độ xã hội chủ nghĩa xét xử công khai, công bằng kịp thời, chính xác nhiều vụ án, mang lại niềm tin cho cán bộ, chiến sĩ LLVT Quân khu và mang lại bình yên cho nhân dân các dân tộc trên địa bàn Việt Bắc.