Bảo đảm yêu cầu cải cách hành chính, hiện đại hóa hải quan

Báo cáo trước UBTVQH, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cũng cho biết, dự thảo Nghị định đã được chuẩn bị khá kỹ, Bộ Tài chính đã phối hợp với Ủy ban Tài chính Ngân sách tổ chức 3 cuộc họp, đã tiếp thu 23 ý kiến, giải trình 9 kiến, tiếp thu giải trình 3 ý kiến. Bộ sẽ tiếp tục phối hợp với Ủy ban Tài chính Ngân sách để hoàn thiện bước cuối cùng, trình Chính phủ ban hành.

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng nhấn mạnh sự cần thiết xây dựng văn bản quy phạm pháp luật để triển khai thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan đối với hàng hóa quá cảnh thông qua Hệ thống quá cảnh hải quan ASEAN (gọi tắt là Hệ thống ACTS). Cụ thể, việc này nhằm tạo cơ sở pháp lý để triển khai áp dụng hiện đại hóa hải quan đối với hàng hóa quá cảnh giữa các nước ASEAN trong đó có Việt Nam, giảm thủ tục giấy tờ trong việc thực hiện thủ tục hải quan đối với hàng hóa quá cảnh. Theo đó, thực hiện thủ tục theo quy định của Nghị định thư 7 sẽ thực hiện thủ tục hải quan điện tử trên một hệ thống duy nhất từ nước xuất phát đến nước quá cảnh và đến nước cuối cùng là điểm đích của hành trình quá cảnh, góp phần giảm chi phí và tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong hoạt động quá cảnh hàng hóa giữa Việt Nam và các nước thành viên ASEAN, phù hợp chủ trương của Đảng, Nhà nước về việc hội nhập kinh tế quốc tế, vừa bảo đảm yêu cầu cải cách hành chính, hiện đại hóa hải quan.

Đồng thời, cũng nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh giữa các doanh nghiệp tham gia hoạt động quá cảnh hàng hóa, tạo thuận lợi và thúc đẩy hoạt động quá cảnh hàng hoá, phát huy lợi thế vị trí địa lý của Việt Nam trong vận chuyển hàng hóa quá cảnh.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng trình bày Tờ trình tại phiên họp. Ảnh: TTXVN.

Đại diện cơ quan thẩm tra về dự thảo Nghị định, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính và Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Đức Hải cũng nhất trí về sự cần thiết ban hành Nghị định nhằm cụ thể hóa Kết luận số 160/KL-UBTVQH14 ngày 14-7-2017 của UBTVQH. Đồng thời, giao Chính phủ tiến hành thủ tục phê duyệt theo quy định của Luật Điều ước quốc tế, hoàn thiện hồ sơ dự thảo Nghị định trình UBTVQH cho ý kiến theo quy định tại Điều 95 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

“Việc thực hiện Nghị định thư 7 sẽ tạo điều kiện cho Việt Nam chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, thúc đẩy và tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại quá cảnh tại các cửa khẩu, thiết lập cơ chế hợp tác giữa hải quan các nước, cải cách thể chế và cải cách hành chính đặc biệt trong lĩnh vực quản lý nhà nước về hải quan theo tiêu chuẩn quốc tế”, Chủ nhiệm Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh. 

Đáng chú ý, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính và Ngân sách của Quốc hội cũng cho rằng, nội dung dự thảo Nghị định có những quy định mà pháp luật hiện hành trong nước chưa điều chỉnh như về cơ chế bảo lãnh đối với hàng hóa quá cảnh, việc áp dụng doanh nghiệp ưu tiên trong hoạt động quá cảnh, ngoài ra cũng có những quy định chặt chẽ hơn với Luật hiện hành, như quy định về quyền của người khai hải quan và địa điểm làm thủ tục hải quan hẹp hơn so với Luật Hải quan.

Đồng thời, qua rà soát cho thấy, dự thảo Nghị định không có quy định nào trái với luật và Nghị quyết của Quốc hội. Do đó, Ủy ban Tài chính và Ngân sách của Quốc hội nhất trí về cơ sở pháp lý để Chính phủ trình UBTVQH xem xét, cho ý kiến về dự thảo Nghị định bảo đảm đúng thẩm quyền, trình tự theo quy định tại khoản 3 Điều 19 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Tuy nhiên, về lâu dài, Chủ nhiệm Nguyễn Đức Hải đề nghị cần tổng kết, đánh giá để pháp điển hóa trong các Luật chuyên ngành liên quan đến nội dung quy định tại Nghị định thư 7 nhằm đồng bộ hệ thống pháp luật hiện hành, thuận lợi trong quá trình triển khai áp dụng.

Ban hành Nghị định phải bảo đảm chủ quyền, quyền lợi của quốc gia

Tán thành với việc ban hành Nghị định, Phó chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng nhấn mạnh yêu cầu một mặt bảo đảm tính kết nối thông suốt của ngành hải quan Việt Nam với các nước khác, nhưng đồng thời cũng phải bảo đảm tính an toàn của hệ thống thông tin, bảo đảm quyền lợi của quốc gia, của tổ chức và cá nhân Việt Nam và đặc biệt là không để tội phạm lợi dụng biến nước ta thành điểm trung chuyển hàng hóa cấm.

Đồng quan điểm trên, Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Nguyễn Văn Giàu nêu thực trạng buôn lậu qua biên giới hiện đang diễn biến khá nghiêm trọng, nhất là đối với các mặt hàng như gỗ và ma túy. Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại đề nghị cân nhắc kỹ những tiêu chí cho doanh nghiệp ưu tiên được quy định trong Nghị định, đề nghị Chính phủ nên đưa khung bảo lãnh và chọn doanh nghiệp ưu tiên để bảo lãnh, chứ không nên “thả cửa” trong bảo lãnh. 

Toàn cảnh phiên họp sáng 17-9. Ảnh: TTXVN.

Liên quan đến hai nội dung mà Chính phủ xin ý kiến UBTVQH (cơ chế bảo lãnh và việc áp dụng doanh nghiệp ưu tiên trong hoạt động quá cảnh hàng hóa), Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu bày tỏ băn khoăn; đề nghị Bộ Tài chính và Bộ Tư pháp làm rõ hơn vấn đề này.

Cụ thể, trong Tờ trình của Chính phủ nêu rằng “theo pháp luật về thuế hiện hành, đăng ký hàng hóa quá cảnh thuộc đối tượng không chịu thuế”; trong khi đó, Nghị định của Chính phủ lại đưa hàng hóa này vào đối tượng có cơ chế bảo lãnh về thuế, đặt cọc. Theo Phó chủ tịch quốc hội Uông Chu Lưu, hiện nay, pháp luật hiện hành chỉ ưu tiên áp dụng đối với doanh nghiệp xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa, chưa quy định đối với doanh nghiệp thực hiện quá cảnh hàng hóa; bây giờ lại muốn cho ưu tiên quá cảnh đối với quá cảnh hàng hóa này. Tức là, pháp luật hiện hành đang quy định hàng hóa quá cảnh thuộc đối tượng không chịu thuế; còn Nghị định này lại bảo lãnh về thuế, tức là phải đặt cọc về thuế, thu thuế. “Nghị định này có quyền quy định như thế này hay không; đề nghị Chính phủ kiểm tra lại cho chính xác”, Phó chủ tịch Uông Chu Lưu đề nghị.

Ngoài ra, qua thảo luận, các thành viên UBTVQH đề nghị Nghị định ban hành phải bảo đảm nguyên tắc như Kết luận của UBTVQH tại Phiên họp thứ 12 là không áp dụng trực tiếp toàn bộ Nghị định thư 7 mà nội luật hóa vào quy định của pháp luật Việt Nam; bảo đảm chủ quyền, quyền lợi của quốc gia, quyền lợi của tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp. Đề nghị Chính phủ tiếp thu và chịu trách nhiệm hướng dẫn bảo đảm nguyên tắc, tránh gây thiệt hại cho Việt Nam. 

Kết luận phiên họp, Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nhấn mạnh: Đề nghị Chính phủ rà soát lại Nghị định, UBTVQH nhất trí trên cơ sở các ý kiến của Ủy ban Tài chính Ngân sách, Ủy ban Pháp luật đã đóng góp, tránh gây thiệt hại cho Nhà nước. Khi Chính phủ ban hành Nghị định phải bảo đảm đúng nguyên tắc. Cần làm thí điểm, nhưng với bước đi thận trọng, rút kinh nghiệm để triển khai. Cùng với đó, đề nghị Chính phủ tiếp tục chỉ đạo nâng cao năng lực hải quan, tăng cường công tác kiểm tra chống buôn lậu, gian lận thương mại…