Người Dao xã Yên Cư (Chợ Mới, Bắc Kạn) lựa từng búp chè Shan tuyết theo tiêu chuẩn VietGap.

Trên đường vào Yên cư, Đồng chí Triệu Đức Văn, Chủ tịch UBND huyện Chợ Mới cho biết: Chợ Mới có một số cây thế mạnh, canh tác bền vững và thu nhập có hiệu quả, như cây mía bầu Cao Kỳ đã có chỗ đứng trên thị trường hàng chục năm qua, cây hồi, cây quế được trồng nhiều tại các xã Bình Văn, Yên Hân, Yên Cư, đặc biệt hơn tại Yên Cư có Cây chè Shan tuyết.
Cuộc trò chuyện về định hướng phát triển kinh tế làm cho quãng đường dường như ngắn lại. Từ trung tâm huyện, sau hai giờ đồng hồ chúng tôi đã đến UBND xã Yên Cư. Như đã hẹn trước, đồng chí Ma Đình Hùng, Chủ tịch UBND xã Yên Cư đã đợi sẵn tại cổng trụ sở để lên xe cùng hành trình lên với vùng chè Shan tuyết nổi tiếng xã.
Trụ sở UBND xã cũng là điểm kết thúc đường nhựa, chúng tôi bắt đầu tiến vào con đường đất  đầy sống trâu, ổ voi, những khúc cua tay áo, mặt đường biến dạng do nước mưa xói lở. Leo dốc được một đoạn, bác tài xế phải dừng lại cài thêm cầu phụ xe mới có thể tiếp tục đi được.
Trên quãng đường lên thôn Thái Lạo, anh Hùng chia sẻ: Hiện toàn xã có khoảng 100ha chè Shan tuyết, được xác định là cây trồng chủ lực trong phát triển kinh tế, ưu tiên đầu tư. Thay vì sản xuất, chế biến riêng lẻ, manh mún như trước, hiện nay xã Yên Cư đã xây dựng được 02 tổ hợp tác sản xuất chè tại thôn Bản Cháo và Thái Lạo. Trong đó tổ hợp tác Bản Cháo có 12 thành viên, ở Thái Lạo có 11 thành viên,  bước đầu hoạt động hiệu quả, chè thương phẩm được chế biến sạch, đóng gói và đưa ra thị trường.
Vượt hơn 15km đường đèo, chúng tôi đến thôn Thái Lạo. Nơi đây có địa hình như một huyện Mộc Châu thu nhỏ, độ cao so với mực nước biển là hơn 800m. Chia sẻ về cây chè, đồng chí Bí thư chi bộ thôn Bàn Hữu Phượng cho biết: Thôn có 27 hộ, với 120 khẩu, 100% là đồng bào dân tộc Dao. Cây chè Shan tuyết ở đây có từ những năm 1954, khi mà người Dao hạ sơn về đây. Từ năm 1991, khi có các dự án như định canh định cư, 661, 327, thôn được đầu tư trồng mới khoảng 30ha chè. Mấy năm trở lại đây Thái Lạo được mở đường ô tô vào tận thôn, bà con mới có điều kiện đi học tập cách trồng và chế biến chè đúng kỹ thuật. Hiện thôn có 30ha chè Shan tuyết, nhưng hiện chỉ có khoảng 15ha được người dân chăm sóc và đang cho thu hoạch. Số còn lại bà con chưa đốn tỉa để thu hái, nguyên nhân chính là nguồn nhân lực hạn chế, nhiều diện tích chè trồng không chăm sóc lên số lượng ít và thưa.
Năm 2016, Tổ hợp tác chè thôn Thái Lạo đã được Dự án “Cải thiện sinh kế và quản lý bền vững tài nguyên thiên nhiên cho các cộng đồng người dân tộc thiểu số” hỗ trợ máy đóng gói hút chân không, tôn quay, máy vò và tổ chức cho các thành viên đi học tập kỹ thuật chăm sóc, thu hái, sao sấy chè tại tỉnh Thái Nguyên, vì vậy chất lượng chè đã được nâng cao.
Tháng 9-2017, chè Shan tuyết Thái Lạo được cấp chứng chỉ VietGap, quy trình chăm sóc theo những tiêu chuẩn nghiêm ngặt. Trước đây bà con chỉ bán được từ 100.000-150.000 đồng/kg chè khô, thì nay thực hiện theo đúng quy trình kỹ thuật, giá chè đạt 300.000 đồng/kg, không đủ cung cấp cho thị trường.
Anh Bàn Phúc Hồng có khoảng 1,4ha chè đang cho thu hái chia sẻ: Mỗi năm gia đình anh thu nhập từ cây chè khoảng 50 triệu đồng. Năm nay gia đình anh đã trồng thêm 0,5ha chè, anh đi nhổ cây giống mọc lên từ hạt rơi quanh gốc cây chè cổ thụ. Đây là cách chọn giống đảm bảo chất lượng như cây đầu dòng. Chè Shan tuyết khác chè trung du là mỗi lần hái không thành lứa và hái trụi. Chúng tôi mỗi tháng hái một lần, búp chè nào đạt tiêu chuẩn mới hái, búp còn nhỏ phải để lứa sau mới hái. Để có chè Shan tuyết ngon, bà con ở Thái Lạo chỉ hái chè khi tan sương và thời tiết khô ráo, không hái khi búp chè bị ướt do mưa hay sương mù.
Đồng chí Triệu Đức Văn cho biết, huyện Chợ Mới sẽ tạo mọi nguồn lực có thể để nhân rộng diện tích chè Shan tuyết ở đây; xây dựng thương hiệu chè Shan tuyết Thái Lạo, chọn làm cây trồng mũi nhọn cho Yên Cư, tập trung vùng sản xuất ở hai thôn Thái Lạo và Bản Cháo. Hiện nay thị trường tiêu dùng đánh giá chất lượng chè nơi đây không kém gì chè Suối Giàng (Yên Bái), chè cổ thụ danh tiếng như Lũng Phìn (Đồng Văn), Phìn Hồ (Hoàng Su Phì), Tham Vè, Bò Đướt, Thượng Sơn (Vị Xuyên)… của tỉnh Hà Giang. Tin rằng cùng với định hướng phát triển của huyện, sản phẩm chè Shan tuyết ở Yên Cư sẽ ngày càng mở rộng thị trường, tăng thu nhập giúp bà con vùng cao ổn định cuộc sống.

Theo Báo Bắc Kạn