Bắc Ninh được mệnh danh là “vương quốc lễ hội” với trên 500 lễ hội lớn nhỏ. Lễ hội nào cũng có phần lễ và phần hội để du khách vui chơi, giải trí. Các nhà nghiên cứu cũng chỉ ra rằng: “Chơi là một hoạt động quan trọng cần thiết của con người. Đứa trẻ ít chơi sẽ chậm phát triển cả về tư duy lẫn thể chất. Và một nền văn minh ít trò chơi là một nền văn minh thấp. Bởi ngoài tính chất vui chơi, giải trí đơn thuần các trò chơi dân gian còn phản ánh những tập tục, quan niệm sống, quan niệm ứng xử và tinh thần vượt khó của con người mỗi vùng đất”. Tuy có nguồn gốc, cách thức tổ chức khác nhau nhưng mỗi trò chơi đều bảo lưu đậm nét yếu tố văn hóa truyền thống của dân tộc và tương đồng về ý nghĩa như cầu mưa thuận gió hòa, sự may mắn; để rèn luyện sức khỏe, tính kỷ luật, tài trí, khéo léo; đề cao vai trò tập thể, cộng đồng, tinh thần thượng võ…

Người dân hò reo, cổ vũ hai đội thi kéo co của làng Hữu Chấp.

Những ngày xuân, tiếng trống, tiếng chiêng rộn vang khắp không gian. Dịp Festival Về miền Quan họ 2019 vừa qua, khu vực Công viên Nguyễn Văn Cừ (thành phố Bắc Ninh) cũng mang bầu không khí náo nhiệt với sự tụ hội của nhiều trò chơi dân gian đặc sắc miền Kinh Bắc như: Đu tiên, Đi cà kheo, Thổi cơm niêu, Thả diều dân tộc, trò chơi Chạy Ró, Bắt chạch trong chum, Bịt mắt đập niêu, Múa rối nước Đồng Ngư, Kéo co làng Hữu Chấp… mang đến cho người dân và du khách thập phương những phút giây thư giãn, tràn ngập tiếng cười sảng khoái. Việc Ban tổ chức Festival Về miền Quan họ 2019 chọn lựa trình diễn các trò chơi dân gian mang đến không gian trải nghiệm hấp dẫn, độc đáo, tạo môi trường vui chơi giải trí bổ ích, lành mạnh trong những ngày đầu xuân Kỷ Hợi 2019, là dịp bảo tồn và quảng bá, giới thiệu các giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc, riêng có của quê hương Bắc Ninh-Kinh Bắc.
Hai trò chơi dân gian đặc sắc được khán giả chờ đợi nhất là kéo co bằng tre của làng Hữu Chấp (Hòa Long, thành phố Bắc Ninh) và múa rối nước Đồng Ngư (Thuận Thành). Đây cũng là hai di sản văn hóa được Nhà nước đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia. Nếu nghệ nhân phường Múa rối nước
Đồng Ngư mang đến cho các bạn nhỏ nụ cười thích thú, say mê thì màn thi tài kéo co được người dân thôn Hữu Chấp tái hiện đầy đủ, sinh động với 70 thanh niên trai tráng khỏe mạnh chia thành hai đội bên Đông và bên Tây lại mở ra một không khí ganh đua, so tài sôi động, đầy kịch tính.

Trẻ em hào hứng với trò chơi bắt chạch trong chum

Có sức hấp dẫn đối với đông đảo khán giả còn là sự khéo léo, tài đảm của các bà, các chị trong hội thi nấu cơm niêu. Theo bà Nguyễn Thị Bắc, Chủ nhiệm CLB nấu cơm niêu Đọ Xá, Ninh Xá, thành phố Bắc Ninh: “Trình diễn thi nấu cơm niêu là để tái hiện thời kỳ lịch sử anh dũng của quân và dân ta khi đánh giặc giữ nước. Những người phụ nữ Việt Nam tài đảm vừa hành quân vừa thổi cơm để phục vụ bộ đội có đủ sức khỏe đánh giặc, bảo vệ Tổ quốc”. Trong khi đó, có nơi hội thi nấu cơm được chia riêng theo đội nam, đội nữ với 3 công đoạn tách biệt: Thi lấy nước, thi kéo lửa và thi nấu cơm. Cũng có nơi, trò chơi thi nấu cơm lại chỉ dành cho những cô gái trẻ chưa chồng… Song dù tổ chức với cách thức nào thì thi nấu cơm niêu vẫn là một trò chơi dân gian độc đáo, luôn cuốn hút sự quan tâm, cổ vũ của đông đảo dân làng và du khách thập phương.
Sau khi tận hưởng hương thơm từ những niêu cơm nấu chín, du khách hòa mình với trò chơi thả diều. Hàng trăm cánh diều với đủ chủng loại, kiểu dáng được làm bởi các nghệ nhân, người chơi diều giàu kinh nghiệm. Trên lưng trời, những cánh diều bay lơ lửng rực rỡ sắc màu cùng những âm thanh lảnh lót lúc trầm lúc bổng, khi vi vu, lúc lại ồ ồ bên tai mang đến cho người thưởng thức cảm giác thư thái, thanh bình… Cẩn thận kiểm tra từng mấu nối của cánh diều trang trí hình ảnh liền chị Quan họ, nghệ nhân Nguyễn Hữu Tiết, CLB Sáo diều An Bình, Thuận Thành hồ hởi: Thiết thực chào mừng kỷ niệm 10 năm Dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO vinh danh là di sản văn hóa thế giới, CLB Diều sáo An Bình chuẩn bị sẵn một số con diều trang trí hình ảnh Quan họ để thả trên bầu trời thành phố với ước mong cho di sản quý của quê hương tiếp tục bay cao, bay xa đến với bạn bè muôn phương…
Khu vực của các trò chơi chạy Ró, Bắt chạch trong chum, Bịt mắt đập niêu, Đu tiên… cũng mang đến cho du khách, nhất là các bạn nhỏ cơ hội thỏa thích vui đùa, so tài. Chị Trần Thị Thu Hằng (Bồng Lai, Quế Võ) chia sẻ: Hiếm có dịp để các con được tham gia nhiều trò chơi dân gian độc đáo như thế này. Hai bạn nhỏ nhà mình chưa biết con chạch như thế nào. Lúc đầu còn e dè không dám thò tay vào chum nhưng được mẹ và cô bác động viên, cả hai cháu đều hào hứng tham gia. Hai anh em bắt được hết cả 3 con chạch trong chum nên rất thích thú. Đây sẽ là một kỷ niệm tuổi thơ đáng nhớ của các con. Với mình, hạnh phúc đơn giản là được thấy các con vui vẻ, thỏa thích cười đùa như thế.
Các trò chơi dân gian trong lễ hội mùa xuân vẫn được gìn giữ, như một sự khẳng định sức mạnh trường tồn của bản sắc văn hóa quê hương, dân tộc. Ngày xuân, được hòa mình vào không khí sôi động của các trò chơi dân gian và gửi gắm ước nguyện về một năm mưa thuận gió hòa, cuộc sống ấm no đủ đầy, bình an là điều mà nhiều người mong muốn.

BBN