Cách đây 75 năm, ngày 30-6-1948, Trung đoàn 15 thuộc khu IX B (tiền thân của Trung đoàn 246) được thành lập tại thôn Văn Minh, xã Phú Xuyên, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên (nay là thôn Đoàn Kết, xã Na Mao, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên). Ngay từ khi mới thành lập, Trung đoàn vinh dự được giao nhiệm vụ bảo vệ an toàn tuyệt đối Trung ương Đảng, Bác Hồ và cơ quan đầu não kháng chiến của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa non trẻ, góp phần xây dựng, bảo vệ vững chắc An toàn khu Việt Bắc. 

Lãnh đạo, chỉ huy Sư đoàn 346, Trung đoàn 246 động viên chiến sĩ mới trên thao trường kiểm tra "3 tiếng nổ".

Từ yêu cầu nhiệm vụ xây dựng tổ chức Đoàn trong Quân đội, theo chỉ đạo của Tổng cục Chính trị, ngày 8-2-1952, Chi đoàn Thanh niên Cứu quốc đầu tiên trong quân đội (tiền thân của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong Quân đội) được thành lập tại Đại đội 29, Tiểu đoàn 183 (nay là Đại đội 9, Tiểu đoàn 3, Trung đoàn 246). Từ chi đoàn cứu quốc đầu tiên, phong trào thanh niên xung kích đã lan rộng ra các đơn vị toàn quân, tạo nên khí thế thi đua sôi nổi, quyết tâm lập công xuất sắc trên các mặt trận, chiến trường. Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, Trung đoàn đã tổ chức hàng trăm trận đánh thắng lợi; cùng quân và dân Việt Bắc, Vĩnh Phúc, Bắc Giang “chia lửa” với chiến trường Điện Biên Phủ. Khi hòa bình lập lại ở miền Bắc, Trung đoàn được giao nhiệm vụ tiễu phỉ; vận động quần chúng, xây dựng, củng cố tổ chức đảng, chính quyền địa phương và tham gia phát triển kinh tế, xã hội trên địa bàn Tây Bắc.

Trong kháng chiến chống Mỹ, Trung đoàn đảm nhiệm huấn luyện bổ sung quân số; đầu năm 1968, một nửa lực lượng của Trung đoàn nhận lệnh cơ động vào chiến trường Miền Nam tham gia chiến đấu trên các mặt trận (nhất là mặt trận Đường 9 - Khe Sanh với các trận đánh ở điểm cao 689, Đồn Tà Cơn với thành tích đặc biệt xuất sắc trong chiến dịch Khe Sanh, chỉ trong thời gian ngắn tham gia chiến đấu trên các điểm cao 845, 832, 552, Trung đoàn đã loại khỏi vòng vây chiến đấu 689 tên giặc Mỹ, bắn rơi 21 máy bay các loại; góp phần tiến tới giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước. Toàn Trung đoàn có hàng chục “Đơn vị anh dũng diệt Mỹ”, trên 100 dũng sĩ diệt Mỹ, diệt cơ giới, diệt máy bay. Trung đoàn được thưởng 3 Huân chương Quân công, 105 Huân chương Chiến công giải phóng các hạng.

Sau khi miền Nam hoàn toàn giải phóng, thống nhất đất nước, Trung đoàn 246 vinh dự được tham gia xây dựng Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, được Chính phủ tặng Huân chương Lao động hạng Ba và được dự Lễ khánh thành Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh ngày 2-9-1975. 

Ngày 22-4-1978, Trung đoàn được biên chế vào đội hình chiến đấu của Sư đoàn Bộ binh 346 - Đoàn Lam Sơn. Tại Hà Quảng - Cao Bằng (từ năm 1979-1988), Trung đoàn đã anh dũng chiến đấu, góp phần bảo vệ vững chắc biên cương phía Bắc của Tổ quốc. Ngày 2-10-1985, Trung đoàn vinh dự được Đảng, Nhà nước tuyên dương danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân. 
Trải qua 75 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, là một trong những đơn vị chủ lực thành lập sớm nhất của Quân đội ta, dấu chân cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 246 - Đoàn Tân Trào anh hùng đã in đậm suốt chiều dài đất nước từ mảnh đất Tuyên Quang; Thái Nguyên; Cao Bằng; Lào Cai; Vĩnh Phúc... đến Bình - Trị - Thiên khói lửa; bảo vệ tuyệt đối an toàn cho Trung ương Đảng, Chính phủ và Bác Hồ; đánh hàng nghìn trận lớn, nhỏ với nhiều kẻ thù khác nhau; các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn đã xây đắp nên truyền thống “Đoàn kết, kỷ luật, tuyệt đối trung thành, quyết chiến, quyết thắng”. 

Phát huy truyền thống đơn vị anh hùng, những năm gần đây, Đảng ủy, chỉ huy Trung đoàn 246 luôn quán triệt, vận dụng sáng tạo đường lối chính trị, nghệ thuật quân sự của Đảng, Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; các nghị quyết, chỉ thị của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và Đảng ủy Quân khu, Sư đoàn về công tác quân sự, quốc phòng; bám sát đặc điểm tình hình nhiệm vụ, triển khai thực hiện toàn diện các mặt công tác, hoàn thành tốt và xuất sắc nhiệm vụ được giao. Đảng ủy Trung đoàn tập trung lãnh đạo nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của đơn vị theo hướng “Cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”. Trong đó, lấy xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu” là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu; xây dựng Đảng bộ trong sạch vững mạnh, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ là khâu then chốt.

Với nhiều giải pháp toàn diện, đột phá, tạo chuyển biến vững chắc, trong những năm qua kết quả huấn luyện hằng năm của Trung đoàn luôn đạt và vượt chỉ tiêu nghị quyết; nhiều năm liên tục đạt và giữ vững danh hiệu Đơn vị vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu”, được Bộ Quốc phòng tặng danh hiệu “Đơn vị huấn luyện giỏi”. Đặc biệt năm 2022, Trung đoàn vinh dự được Bộ Quốc phòng tặng cờ Đơn vị xuất sắc trong phong trào thi đua quyết thắng; Đoàn cơ sở Trung đoàn được Tổng cục Chính trị tặng cờ Đơn vị xuất sắc phong trào “Thanh niên Quân đội thi đua rèn đức, luyện tài, xung kích, sáng tạo, quyết thắng giai đoạn 2017-2022”. 

Kế thừa và phát huy truyền thống vẻ vang của Quân đội, LLVT Quân khu, Sư đoàn và truyền thống Đoàn Tân Trào anh hùng, cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn hôm nay tiếp tục phát huy tinh thần đoàn kết, sáng tạo, chung sức đồng lòng, nỗ lực phấn đấu hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ. Xây dựng Đảng bộ hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, Trung đoàn vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu”, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Trung tá LÝ THANH LẠI, Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Trung đoàn 246